Theemakers (deel 1): de plantagehouder

Theespeciaalzaken schieten als paddenstoelen uit de grond. Restaurants serveren het drankje in een elegant glas. Workshops om thee goed te leren zetten zijn in trek. In het Verre Oosten weten ze het al eeuwen en bij ons lijkt het kwartje nu ook gevallen. Het brouwsel van de Camellia sinensis en aanverwante infusies zijn spannende smaakversterkers die net als wijn op tafel thuishoren. Van voorzichtig wit tot robuust post-gefermenteerd zwart; het is tea time! Dit is deel 1 van ons drieluik over thee: de plantagehouder. We gaan op bezoek bij theeplantage Het Zuyderblad.

De plantagehouder: theeplantage Het Zuyderblad

Ze begon met een paar gram, maar oogst inmiddels twintig kilo. Nog steeds een bescheiden opbrengst, maar sterrenkoks lopen er al mee weg. Linda Cebrian-Rampen pioniert dapper door met Het Zuyderblad, de eerste theeplantage van ons land.

In de oude Mercedes van haar ouders reed ze helemaal naar Italië om de eerste honderd plantjes op te halen. “Ik wist niet hoe groot ze waren. Uiteindelijk heb ik ze erin moeten proppen”, lacht Linda Cebrian-Rampen. Vier jaar geleden begon ze in het Brabantse Soerendonk met Het Zuyderblad, de eerste theeplantage van ons land. Ze pioniert nog steeds volop, zegt de 37-jarige Brabantse. Inmiddels staan er zo’n drieduizend planten op 1,5 hectare, verdeeld over verschillende theetuinen rondom de oude boerderij van haar ouders. De koeienstal is omgetoverd tot een sfeervolle ruimte voor proeverijen, etentjes, lezingen en workshops.

De oudste planten, flinke struiken inmiddels, wortelen metersdiep. “Ze worden net als een druivenstok alleen maar beter. Honderdvijftig jaar kunnen ze worden, mits je ze niet opjut. Ik snoei en pluk daarom met mate, laat ze soms ook bloeien”, vertelt Linda die de Camellia sinensis, dé theeplant, langzaamaan begint te doorgronden. “In het begin stonden ze te veel in de schaduw en groeiden nauwelijks. En je hebt de beestjes, hé. Meikever, rozenkever; noem maar op.”

Geurig, fris en bloemig

Linda wijst naar een frisgroene uitloper van een struik. “Two leaves and a bud, het zachtste en sappigste deel, waarvan thee wordt gemaakt. Bij het plukken buig je ze tussen duim en wijsvinger. De stengel knakt net als bij een aardbei. Vier kilo blaadjes levert een kilo pure thee op.” Ze heeft net de eerste pluk achter de rug, de ‘first flush’ de eerste van in totaal vier oogstperiodes. “En de meest bijzondere. De plant is langzaam gegroeid, de bladeren zijn groen, niet vlezig en bevatten weinig sap. Het geeft een mooi, sterk aroma, zeer geurig, fris en bloemig. Kenners zijn er dol op.”

In een schuur naast het proeflokaal maakt Linda haar eigen thee. Bij de groene gaat het om snelheid. Blaadjes moeten dezelfde dag verwerkt worden om smaakverlies te voorkomen, omdat het bladgroen meteen begint te verwelken. “Door te verhitten, ‘killing the green’ in vakjargon, vertraag je dat proces. Daarna ga je rollen, zodat de celsappen en dus de aroma’s vrijkomen. Om deze te bewaren, vorm of draai je vervolgens de blaadjes. De laatste stap is het drogen. Daarmee voorkom je dat het gaat schimmelen.”

Schaduwthee

De zwarte thee maakt Linda ongeveer op dezelfde manier, maar dan in twee dagen tijd. “Ik laat de blaadjes veel langer oxideren oftewel verwelken. Dat geeft de donkere kleur en een ander, robuuster karakter.” Soms gaat het mis. “Ik heb een keer blaadjes te lang gewokt. Toen ontstond een andijviesmaak, een gruwel. Voor mijn groene thee zoek ik juist naar een frisje, iets zoets, de peultjeskant op. In mijn zwarte thee wil ik vleugjes kastanje en hout.”

Thee maken is volgens Linda “een marathon en geen sprint.” Een kwestie van een lange adem en veel uitproberen. “Ik ben momenteel doeken aan het spannen om schaduwthee te krijgen. Dat doen ze in Japan ook. Met minder zonlicht maakt de plant meer bladgroen aan en dat geeft meer zoetigheid.”

De oogst van de dag levert een afzonderlijke partij ofwel batch op. De kwaliteit en smaak ervan worden bepaald door onder andere Richard Schukkink, theespecialist en oprichter van de International Tea & Coffee Academy. “De classificatie wijst uit welke batch ik als pure thee kan verkopen en welke, de mindere, geschikt zijn om te mengen met bijvoorbeeld aardbei of verbena.”

Linda bewijst dat het kan, kwaliteitsthee uit Nederland. Het handwerk en de kleine oogst maken de Brabantse blaadjes niet goedkoop. Een zakje met 30 gram kost € 9,50. “Dat is best duur”, vindt ook Linda. “Maar je schenkt natuurlijk wel iets héél bijzonders van eigen bodem.” Uiteindelijk hoopt ze in de komende jaren oolong aan het assortiment toe te voegen, een theesoort met een complexe en zachte smaak. “Het maakproces is behoorlijk ingewikkeld en tijdrovend, maar het gaat me vast lukken.” Een beetje groeien als bedrijf wil ze ook. Maar heel groot worden, hoeft van haar niet. “Ik wil geen oogstmachines. Met de hand kun je namelijk vele malen fijner plukken.”

Thee uit eigen tuin

De Camellia sinensis doet het overigens ook prima in je achtertuin. De struik is wintergroen en bloeit in het najaar met witte bloempjes. Hij houdt van een plekje uit de wind en van droge voeten. Zorg dus voor goede afwatering. In een pot heeft hij een paar keer per week water nodig. Na een jaar of vijf kun je voor het eerst de jongste scheuten (‘two leaves and a bud’) oogsten. Daarvan houd je ongeveer een kwart over aan thee. Een jong struikje levert nauwelijks genoeg op voor één kopje. Voor een potje thee van het huis heb je dus een aantal camellia’s nodig.

Op bezoek bij de oudste theeplantage van ons land?

Het Zuyderblad organiseert regelmatig proeverijen, rondleidingen en workshops. Daarnaast importeert Linda verse theeën van collega-boeren uit de hele wereld. Met een beetje geluk is het mogelijk om thee van het huis te kopen. Wees er wel snel bij, want de oogst is klein (en fijn) en zéér gewild. Zelfs in Japan, theeland bij uitstek, is men nieuwsgierig naar thee uit Soerendonk. hetzuyderblad.nl

CREDITS: TEKST LEO ALEXANDER SCHLANGEN | FOTOGRAFIE ERNIE ENKELAAR

Meer lezen

• Slingerende paadjes en de verborgen hoekjes, pleintjes en terrassen, dat is de Millinger Theetuin. Heerlijk om rond te dwalen dus.
• Ben je ook zo’n theeleut, én houd je van tuinieren? Kweek dan eens zelf planten waarvan je lekkere thee kunt zetten. In het praktische tuinboek ‘Geluk zit in een groen hoekje’ lees je hoe je een theetuin creëert – en wij mogen het delen: zo maak je je eigen theetuin.
• Een lekker grote mok of hoog glas met een heerlijke thee of latte. Is dat ook jouw dagelijkse genietmoment? Maak dat moment dan nog leuker met deze perfecte longdrinklepels voor je thee of latte. Oók leuk om een ander blij mee te maken natuurlijk.